ادبیات نظری تحقیق حیطه های رشد و شکوفایی مسلمانان، عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و علمی

حیطه های رشد و شکوفایی مسلمانان خورشید اسلام که در اوایل قرن 7 میلادی درخشید ، خود یکی از سرچشمه‌های فکری و فرهنگی بشر بود ، این چشمه ، جوشش خود را از قلب جزیره العرب آغاز نمود و طولی نکشید که موّاج شد  درخشش تمدنی فوق‌العاده که « لوبون » فرانسوی را این گونه به تحسین واداشت : « در روزگاری که اروپا در تاریکی جهالت به سر می‌برد و هیچ بهره ‏ ای از تمدن نبرده بود ، اسلام توانست نور علم و دانش و تمدنی جذاب را در دو مرکز اصلی خلافت اسلامی بغداد و قرطبه به نمایش بگذارد ، و مانند دو چراغ فروزان به سراسر جهان پرتوافکنی کنند ». ترقی و تمدن اسلامی از وقتی شروع می‌شود که فتوحات مکی به پایان می رسد ، لیاقت و استعدادی را که تا آن وقت صرف جهانگیری نموه بودند تمام آن را از حالا بطرف علم و ادب و صنعت و حرفت معطوف داشتند و آنها همینطور که در فتوحات با یک قدم سریعی پیشرفت حاصل کردند در تاسیس تمدن هم با همن قدم های سریع پیشرفت کرده و جلو رفتند . با این پیش زمینه ، به عناصر مهمی که در تمدن سازی در سرزمنی اسلامی تاثیر داشته اند پرداخته می شود : الف - فرهنگی - علمی روزگاری تمدن اسلامی در اوج عظمت و کمال علمی و فرهنگی در جهان قرار داشت و نه تنها دنیای اسلام را متحول کرد ؛ بلکه به هر سرزمینی که پای نهادند ، آن سرزمین را نیز تحت تاثیر علم و فرهنگ خویش به سوی اعتلا پیش بردند ؛ چنان که « اعراب توانستند در مدت چند قرن اسپانیا را از نظر علمی و اقتصادی یکسره زیر و رو کنند و آن را در رأس تمام ممالک اروپایی درآورند ، و تنها به پیشرفتهای علمی و اقتصادی اکتفا نکردند ، بلکه در جنبه ‏ های اخلاقی مردم نیز مؤثر بودند .» مسلمین در قرون گذشته چیزی را داشته‌اند که مغرب زمین اینک به آن رسیده است . در قرون وسطی ، با وجود آنكه زنان مسيحى از تعليمات مدرسه تقريباً بى بهره بودندو به چشم حقارت به آن ها نگریسه می شد  در جهان اسلام ، زنانی پیدا می‌شدند که در مقام تدريس می‌نشستند . 1 - شکل گیری روحیه علم آموزی در بین مسلمین اولین نیاز اساسی هر اجتماعی برای اعتلای تمدنی ، احساس نیاز آن اجتماع برای دانستن و علم آموزی است . و چنان که در فصول پیش رو مفصلا توضیح داده خواهد شد ، اساس کنجکاوی را خود اسلام ، در بین مسلمین احیا نمود و اساس بسیاری از علوم که بعدها به وجود آمدند در فرهنگ اسلامی نهفته است . هنگامی که انسان از راه تاریخ و کتاب‌ها سفر می کند ، و به آغاز سال های هجری می‌رود و در میان صفوف مسلمین پا می گذارد ، می‌نگرد که در مسجدها ، بازارها ، و حتی در میدان‌های جنگ همواره بحث و گفتگو مطرح است : سوال از صفات خداست ، و از